14 maja odbyło się wirtualne spotkanie tematyczne w międzynarodowym projekcie INNO PROVEMENT, w ramach którego wypracowywane są mechanizmy skutecznego wsparcia firm w cyfrowej transformacji swojej działalności. Organizatorem spotkania było Województwo Łódzkie.

Tematem spotkania były modele badające cyfrową dojrzałość przedsiębiorstw. Głównym celem narządzi przeznaczonych do oceny lub samooceny technologicznej oraz organizacyjnej przedsiębiorstw planujących wdrożenie rozwiązań z obszaru Przemysłu 4.0 jest analiza potencjału a także wybór najwłaściwszych kierunków cyfrowego rozwoju.

Transformacja cyfrowa przedsiębiorstw jest procesem złożonym oraz kosztownym dlatego dokładna analiza posiadanych zasobów oraz wypracowanie realnych do wdrożenia rozwiązań jest kluczowe w budowaniu strategii technologicznego rozwoju firmy. Jest to szczególnie istotne w przypadku mniejszych firm, które nie mogą pozwolić sobie na ryzyko nietrafionych inwestycji.

Partnerzy projektu INNO PROVEMENT zaprezentowali modele ewaluacji cyfrowej wdrażane w ich krajach lub regionach oraz efekty jakie dzięki nim osiągnięto. Zaprezentowane rozwiązania można podzielić na trzy kategorie: modele ewaluacji związane z projektami wsparcia (np. finansowego), narzędzia on-line a także wstępne oceny dojrzałości cyfrowej firm na poziomie kraju lub regionu.

W Programie Operacyjnym Rozwoju Gospodarczego i Innowacji funkcjonującym na Węgrzech, przed zakwalifikowaniem firmy do wsparcia, stosuje się dwustopniowy model ewaluacji. W pierwszym etapie firma wypełnia kwestionariusz online a następnie zapraszana jest na wywiad prowadzony przez eksperta. Taki proces zapewnia weryfikację informacji podanych przez firmę w kwestionariuszu. Z doświadczeń węgierskich wynika bowiem, że wyniki samooceny często dalece odbiegają od rzeczywistości.

W modelu węgierskim, badaniu podlega siedem obszarów:
1. Zarządzanie,
2. Cele i strategia,
3. Łańcuch dostaw,
4. Jakość,
5. Utrzymanie,
6. Potencjał IT,
7. Logistyka.

W wyniku oceny, firma zaszeregowana jest w jednym z trzech poziomów (początkujący, zaawansowany, doskonały). W zależności od tego, na jakim poziomie znajduje się firma, zaplanowany zostaje schemat wsparcia dla konkretnych inwestycji z obszaru Przemysłu 4.0.

W Finlandii także istnieje wielostopniowy model ewaluacji firm pod kątem technologii cyfrowych. Model zaprezentowany przez Region Kainuu przeznaczony jest przede wszystkim dla firm produkcyjnych z sektora MŚP i składa się z czterech etapów: ocena dojrzałości, pozycjonowanie, mapa drogowa, implementacja. Celem modelu jest rozwój rozwiązań z obszaru zaawansowanej analizy danych.

Według autorów prezentacji, firmy planujące wdrożenia z ww. zakresu powinny potrafić odpowiedzieć na trzy pytania:
1. „Jakiego rodzaju dane zbierać?”,
2. „Czemu zbierać te dane?”,
3. „W jaki sposób przetwarzać te dane”.
Z doświadczeń we wdrażaniu modelu wynika, że może być on zbyt skomplikowany dla mikroprzedsiębiorstw natomiast bardzo dobrze funkcjonuje w przypadku większych firm, które znajdują się na wyższym poziomie kompetencji cyfrowych.

Popularnymi rozwiązaniami w zakresie oceny technologicznej są kwestionariusze on-line. Takie narzędzia funkcjonują w Portugalii, Czechach oraz w Polsce. Ich wspólną cechą jest forma odpowiedzi na pytania, która nie sprowadza się do prostego „tak” lub „nie” a stanowi rozbudowaną wypowiedź, wymagającą od uczestnika badania namysłu nad danym tematem. We wszystkich omawianych rozwiązaniach, po wypełnieniu kwestionariusza on-line, uczestnik badania otrzymuje odpowiedź z rekomendacjami dotyczącymi dalszych kroków jakie firma powinna podjąć w drodze ku cyfrowej transformacji.

W Grecji, tamtejsze Stowarzyszenie Przedsiębiorczości (SEV) przeprowadziło analizę, mającą na celu ocenę technologiczną firm pod kątem ich dostosowania do wymogów Przemysłu 4.0 oraz wypracowanie spójnej strategii rozwoju cyfrowego greckich firm. W wyniku badań okazało się, że gospodarka Grecji, w stosunku do pozostałych państw UE, znajduje się na niskim poziomie cyfryzacji. Jako przyczyny tego stanu wymieniono: brak krajowej strategii na rzecz rozwoju Przemysłu 4.0, brak powiązań między instytutami badawczymi a przemysłem, problemy w znalezieniu wykwalifikowanej kadry, brak działów B+R w większości firm produkcyjnych, brak „kultury innowacji” i opór przed zmianami oraz brak współpracujących ze sobą ekosystemów w łańcuchach wartości. Jednym z efektów badań było opracowanie programu wsparcia finansowego dla firm planujących wdrożenie rozwiązań z obszaru Przemysłu 4.0. Beneficjentami programu mogą być zarówno firmy z sektora MŚP jak i duże przedsiębiorstwa reprezentujące branże: przemysłową, logistyczną oraz ICT. Na wsparcie przeznaczono 4 miliardy Euro, z czego 50% stanowią środki publiczne i 50% fundusze prywatne.

Podobne badania przeprowadzono także we Włoszech w regionie Marche. Na podstawie ich wyników opracowano analizę SWOT dotyczącą transformacji cyfrowej przemysłu. Zidentyfikowanymi, mocnymi stronami regionu Marche są: szeroka obecność rozwiązań w zakresie analizy danych, transmisji informacji oraz automatyzacji produkcji. Słabościami są: brak rozwiązań z obszaru big data, systemów opartych o czujniki (IoT). Największą szansą regionu w kwestii wdrażania rozwiązań Przemysłu 4.0 jest coraz większa wiedza i świadomość firm w odniesieniu do korzyści jakie niosą ze sobą technologie cyfrowe. Podstawowym zagrożeniem jest brak wiedzy o tym, które technologie będą przydatne w przyszłości, w jakim kierunku rozwijać będzie się transformacja cyfrowa globalnie. Może to doprowadzić do błędnych decyzji biznesowych, nietrafionych inwestycji itp.

W podsumowaniu spotkania, partnerzy projektu uznali, że modele badające dojrzałość cyfrową są bardzo potrzebne jednak należy zwrócić uwagę na kilka aspektów, które ograniczają ich oddziaływanie. Przede wszystkim narzędzia analityczne muszą być dostosowane do konkretnego typu firm. Np. mikroprzedsiębiorstwa mogą nie być w stanie dokładnie zrozumieć wielu pytań zawartych w modelach. Należy także unikać anonimowości w wypełnianiu np. ankiet on-line ponieważ odpowiedzi na pytania w nich zawarte mogą odbiegać od rzeczywistego stanu rzeczy. Narzędzia ewaluacyjne mogą mieć zastosowanie jako etap selekcji projektów skierowanych do dofinansowania jednak powinny one stanowić realną korzyść dla beneficjenta a nie kolejna biurokratyczną przeszkodę.

Partnerzy zwrócili także uwagę na wpływ jaki trwająca epidemii COVID-19 ma na przemysł. Poza negatywnymi skutkami, takimi jak kryzys gospodarczy, zamykanie się firm oraz rosnące bezrobocie, zwrócono uwagę na to, że dzięki rozwiązaniom z obszaru Przemysłu 4.0 wiele firm miało możliwość do szybkiej zmiany profilu swojej działalności, i mogło produkować np. sprzęt medyczny (maseczki, przyłbice, itp.).