VII spotkanie partnerów projektu LCA4Regions zostało zorganizowane przez stowarzyszenie gmin regionu Baixo Alentejo w Portugalii – CIMBAL. Wydarzenie poświęcone było wymianie doświadczeń i dobrych praktyk powiązanych z metodologią oceny cyklu życia produktów i usług (Life Cycle Assessment – LCA) oraz omówieniu Regionalnych Planów Działań (mających na celu podniesienie konkurencyjności lokalnych gospodarek i poprawy jakości życia mieszkańców poprzez wdrożenie rozwiązań inspirowanych projektem).
Baixo Alentejo jest regionem opartym o tradycyjne sektory rolnicze (uprawy winorośli, oliwek, cytrusów, hodowla). Jak wykazały wizyty studyjne, taki tradycyjny model jest zaskakująco podatny na nowoczesne myślenie o cyklu życia, śladzie wodnym i ekonomii cyrkularnej. Wizyty studyjne umożliwiły partnerom lepsze poznanie lokalnego kontekstu kulturowego i zrozumienie w jaki sposób LCA jest rozwijana w regionie. Samorząd, wspólnie z mieszkańcami są zdeterminowani aby zapobiegać negatywnym zmianom klimatu – poprzez systemową ochronę gleby, zasobów wodnych, promowanie upraw zrównoważonych, organicznych technologii agrarnych. Są one ze swej natury znakomitym polem do analiz i wdrożeń dla rodziny metodologii związanych z LCA.
Pomimo odmiennych uwarunkowań naturalnych i klimatycznych pomiędzy południem Portugalii a województwem łódzkim, nasze regiony łączą podobne wyzwania. Łódzkie także zagrożone jest deficytami wody i związanymi z tym procesami erozyjnymi wraz z degradacją gleb. Odpowiedzią Portugalii jest w tym kontekście jeden z najbardziej zaawansowanych projektów hydrologicznych na świecie. Jest to zbudowana na rzece Gwadiana zapora Alqueva wraz z ukończoną w 2002 r. hydroelektrownią i sztucznym zbiornikiem wodnym (największym w Europie). Inwestycja pochłonęła ok. 4 miliardy euro, z czego ok. połowę dofinansowała Unia Europejska z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Przewiduje się, że kolejny miliard euro zostanie wydany na rozbudowę infrastruktury towarzyszącej, a projekt sprzyjać będzie rozwojowi hydroenergetyki, sportom wodnym, turystyce i zachowaniu bioróżnorodności oraz kulturowego dziedzictwa (bezcenne odkrycia archeologiczne w toku prac przygotowawczych). Warto pamiętać, że w Łódzkiem zasoby wodne oparte są także o dwa pomniejsze sztuczne zbiorniki wodne a plany zagospodarowania i zalewania części wyrobisk terenów Zagłębia Bełchatowskiego przewidują porównywalną objętościowo ilość zasobów wodnych. Warto zatem korzystać z doświadczeń Portugalczyków, ale nie tylko na tym polu. Powiązania tradycyjnego sektora rolniczego w połączeniu z partycypacją społeczną lokalnych producentów, elementów spółdzielczości, eko-znakowania czy też ochroną produktów regionalnych i wytwarzanych tradycyjnymi metodami stoją tam na niezwykle wysokim poziomie. Jej dopełnieniem jest także połączenie obiektów związanych z turystyką i kulturą winiarską z galerią, czy też miejscem pielęgnowania niematerialnego dziedzictwa kulturowego, wpisanego na listę UNESCO (regionalne centrum produkcji i jednocześnie muzeum tradycji winiarskich ściśle współpracuje z lokalnym zespołem pieśni Cante Alentejano).
Podczas wizyt studyjnych, partnerzy zapoznali się z programem zrównoważonego rozwoju Wine of Alentejo. Wizytowano nowoczesną winiarnię w Quinta do Paral i spółdzielnię Cuba, Vidigueira i Alvito współpracyjącą z Regionalną Komisją Winiarską Alentejo. Znakomitym przykładem wspólnej troski o dobrostan gleb w regionie był projekt URSA – Alqueva By-product Recirculation Unit – w ramach którego stworzono systemem kompostowania oparty na wymianie ubocznych produktów rolnych na nawóz organiczny, przeznaczony do wspólnego wykorzystania przez rolników w celach agronomicznych, wdrażając tym samym praktyczny wymiar ekonomii cyrkularnej także wymiarze społecznym.
Reasumując – partnerzy z portugalskiego Baixo Alentejo uczynili atut z tradycji, tożsamości kulturowej regionu, odważnie podejmując wyzwania środowiskowe i klimatyczne. Modernizacja sektora winiarskiego i rolniczego, konkurencyjne budowanie prestiżowych, regionalnych marek eksportowych czyni lokalną gospodarkę modelową w zakresie przyciągania w ten sposób inwestorów zagranicznych i turystów. Nie byłoby to możliwe bez uwzględnienia wielopłaszczyznowego podejścia związanego z LCA, ekonomią cyrkularną, poszanowaniem energii i zasobów, a także zaangażowania lokalnej społeczności.
Szczegółowe materiały, prezentacje dotyczące m.in. zrównoważonego sektora winiarskiego Altenejo oraz programu SMART WASTE dot. zagospodarowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych – wraz z retransmisjami obrad dostępne są na stronie INTERREG projektu LCA4Regions.
