II Spotkanie Partnerów projektu FINCH, 6-7 listopada 2018

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele instytucji partnerskich projektu: Polska (Województwo Łódzkie), Włochy (Region Piemont, Uniwersytet w Turynie), Niemcy (Bank Rozwoju Regionu Saksonia-Anhalt), Rumunia (Agencja Rozwoju Regionalnego South-West Oltenia), Finlandia (Region South Ostrobotnia), Grecja (Region Tesalia).

Tematem przewodnim spotkania była zmiana sposobu finansowania kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego poprzez zastosowanie innowacyjnych instrumentów finansowych, w tym Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, poprzez analizę dobrych praktyk zidentyfikowanych w Regionie Piemont (Włochy). Podobnie jak w innych krajach UE, budżet przeznaczany na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego we Włoszech sukcesywnie od 2 dekad ulega znacznemu zmniejszeniu. Poszukiwanie alternatywnych sposobów finansowania kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego stało się we Włoszech (jak i w innych krajach UE) koniecznością. Podmioty prywatne zachęcane są do ponoszenia nakładów na ochronę dziedzictwa kulturowego przede wszystkim poprzez instrumenty prawne takie jak ustawa z 1982 r. o odliczeniu od podatku kwoty na renowację zabytków i dzieł sztuki oraz organizowanie wystaw (bez kwotowych ograniczeń) a także ustawa z 1985 r. umożliwiająca odliczenia od podatku darowizn dla teatrów, muzyki, produkcji filmowych itp. – 20%. Dużą rolę w finansowaniu kultury we Włoszech odgrywają fundacje bankowe; przykładem takiej inwestycji zaprezentowanej przez Fondazione CRT jest „OGR – Officine Grandi Riparazioni” – zrewitalizowane budynki XIX wiecznej stacji naprawczej pociągów, którym nadano nowe funkcje, również prowadzenia działalności kulturalno-artystycznej (wartość projektu to 100 mln EUR, 35 tys. m2). Projekt jest nadal w fazie rozwojowej – poszukiwane są możliwości wykorzystania nowej przestrzeni, nad czym również zastanawiali się wspólnie uczestnicy spotkania. Inną zaprezentowaną „fundacją bankową”, finansującą projekty z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego jest Campagnia di San Paolo, – jedna z najstarszych i największych prywatnych fundacji w Europie (założona w 1563 r. jako świecka kongregacja dla obrony wiary, która przekształciła się w główny ośrodek działalności filantropijnej w Turynie i Regionie Piemont). Działalność fundacji od wieków związana jest z wspieraniem rozwoju miasta i regionu, jej majątek wyceniany jest na ponad 7 mld EUR. Nawiązano również kontakt z fundacją Consulta di Torino – reprezentującej 31 prywatnych podmiotów z regionu, finansowo wspierającą projekty z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego. Fundacja jest reprezentowana przez 3 pracowników, są to jednak osoby zaangażowane w swą pracę, z dużą pasją, do których prywatni fundatorzy mają zaufanie. Kolejny z Interesariuszy Regionalnych Regionu Piemont w ramach projektu FINCH – Fundacja bankowa Fondazione Cassa di Risparmio di Biella jest zaangażowany w przedsięwzięcie pn. „Cultural Hub of Biella Piazzo”, w ramach którego zapoczątkowano współpracę 3 sąsiadujących ze sobą zabytkowych obiektów (pałaców), mieszczących się w mieście Biella, należących do publicznych i prywatnych podmiotów. Dzięki współpracy, podmioty te mogą rozszerzyć swą działalność i uzupełniać się w ramach prowadzonej działalności i oferowanych usług (wynajem powierzchni, organizacja spotkań, konferencji, itp.).

Władze Regionu Piemont, w ramach prowadzonych działań ochrony dziedzictwa kulturowego, wykupiły część zaniedbanych historycznych obiektów, jak np. Exilles Fortress  – XIX-wieczną fortecę wojskową czy Callori Palace – XVIII-wieczny klasztor, które zostały odnowione przy pomocy środków publicznych. Obecnie trwają procedury związane z włączeniem sektora prywatnego w zarządzanie/finansowanie tymi obiektami, tak, aby można było prowadzić w nich działalność komercyjną przy jednoczesnym zachowaniu ich wartości historycznej i zabytkowej.

Nowym rozwiązaniem, zastosowanie którego rozważali Partnerzy projektu, w celu finansowania działań kulturalnych oraz związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego jest crowdfunding – narzędzie finansowania projektów przez społeczność, która jest lub zostanie wokół tych projektów zorganizowana. W Polsce i w Województwie Łódzkim takie rozwiązania już funkcjonują, we Włoszech nie jest to jeszcze znana forma poszukiwania sponsorów do realizowanych przedsięwzięć. Jednak zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Partnerskich projektu FINCH, zastosowanie crowdfundingu przez instytucje publiczne nie zostało wystarczająco umocowane formalno-prawnie (możliwe jedynie stosowanie rozwiązań określonych w ustawie o zbiórkach publicznych z 2014 r.). Jednocześnie, jest to narzędzie, które umożliwia społecznościom włączenie się w kreowanie kultury, której jest odbiorcą, jak również w ochronę swego dziedzictwa kulturowego.

Kolejne spotkanie Partnerów projektu FINCH, które zostało zaplanowane w II. 19 r., będzie dotyczyło sposobu finansowania kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego w Rumunii.