Kolej Zielonych Prędkości w Łódzkiem – IV spotkanie Interesariuszy Regionalnych Projektów: REPLACE, LCA4Regions, DeCarb, 27.07.2021 r. Czy transport szynowy może być eko? Czy ta branża może stać się „lokomotywą dla zielonych innowacji”? Czy wreszcie, jak zwiększyć kolejową dostępność dla lokalnych społeczności łódzkiego, lecz bez uszczerbku dla jego cennych ekosystemów? Na te pytania m.in. starali się odpowiedzieć eksperci podczas seminarium „Kolej zielonych prędkości w Łódzkiem”, na które zaprosił marszałek województwa łódzkiego Grzegorz Schreiber. Seminarium – zorganizowane zostało 27 lipca 2021 r. w Łódzkim Domu Kultury z okazji obchodzonego z inicjatywy Komisji Europejskiej w tym roku Europejskiego Roku Kolei. Wydarzenie zostało oficjalnie wpisane w kalendarz obchodów dzięki życzliwej współpracy z Urzędem Transportu Kolejowego, oficjalnym krajowym koordynatorem Year of Railway. Siedmiu panelistów wraz moderującym spotkanie dr Piotrem C. Sosnowskim z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego podjęło bardzo owocną dyskusję o potencjale kolejnictwa w naszym regionie w kontekście transformacji energetycznej i redukcji szkodliwych emisji. Organizatorami byli Województwo Łódzkie oraz Łódzka Kolej Aglomeracyjna. – Tutaj, w Łódzkiem, naprawdę zależy nam na kolei. ŁKA to nasz skarb – mówił witając gości w imieniu władz województwa Rafał Jóźwiak, dyrektor Departamentu Infrastruktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego. – Mamy się czym pochwalić, bo wskaźnik awaryjności naszych pociągów jest najniższy w kraju. Dzięki temu, że rozkłady jazdy ŁKA i Polregio (regionalnych operatorów kolejowych) uzupełniają się, mamy szeroką ofertę dla pasażerów. Obecnie walczymy o to, by można było dojechać prostą drogą z Wielunia do stolicy województwa. To nasze marzenie, ale przede wszystkim marzenie mieszkańców Wielunia. Kolejny nasz cel to Bełchatów. Duże miasto o ogromnym znaczeniu, dziś bez komunikacji pasażerskiej, funkcjonuje tam jedynie transport towarowy. Mamy ambitne cele. Aby je zrealizować, staramy się o fundusze z trzech źródeł. Z Polskiego Ładu, Regionalnego Programu Operacyjnego i z Krajowego Programu Odbudowy. Pierwszy panel dyskusyjny seminarium dotyczył wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) w kolejnictwie. Jak mówiła dr inż. Irena Jałmużna z Wydziału Zarządzania i Inżynierii Produkcji Politechniki Łódzkiej, kolej zużywa najmniej energii ze wszystkich rodzajów transportu. W swej wielowątkowej prezentacji nakreśliła liczne odniesienia do oenzetowskich celów zrównoważonego rozwoju (SDGs), oceny cyklu życia produktów i usług, śladu węglowego, gospodarki cyrkularnej – jej dekarbonizacji, wodoryzacji, a także transformacji energetycznej. Nie zabrakło także nawiązań do nowych wspólnotowych uregulowań środowiskowych takich jak Europejski Zielony Ład czy też lipcowy pakiet legislacyjny pod nazwą „Fit for 55”, zawierający 12 dyrektyw dotyczących ochrony klimatu i rozwoju energetyki opartej na źródłach odnawialnych. Zidentyfikowała ona najistotniejszych aktorów procesu modernizacji sektora, nakreślając konieczne działania. Alicja Kozłowska dyrektor Departamentu Regulacji Rynku, Urząd Transportu Kolejowego (UTK) dodała, że transport odpowiada za jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych, dlatego celem strategicznym jest przeniesienie transportu ładunków z jezdni na tory, gdyż jak powszechnie wiadomo, kolej już dziś jest najmniej emisyjnym środkiem transportu biorąc pod uwagę emisje przypadające na jednostkę przewozową ładunku lub pasażera. Drogami kolejowymi ma być docelowo realizowane 75 procent transportu. Przewidywanemu ograniczeniu ulegnie zaś regionalny transport lotniczy (generujący najwięcej emisji). W kontekście rozwoju branży oraz dostępności komunikacyjnej UTK stawia na ciągły rozwój rynku kolejowego (także międzynarodowego), otwarty, niedyskryminujący dostęp , wzmacnianie konkurencyjności jego uczestników. Polska i nasz region ma charakter tranzytowy dlatego szczególnie mocno powinniśmy postawić na rozwój nowoczesnej i dostępnej infrastruktury kolejowej, przeniesienie kosztów środowiskowych na najbardziej emisyjne środki transportu (np. kołowy) i stosować zachęty motywacyjne na poziomie inwestorskim oraz na poziomie konsumenta czyli pasażera. Jak sprawić, by transport kolejowy był jeszcze bardziej ekologiczny? Można wykorzystać napęd wodorowy, zwłaszcza na liniach niezelektryfikowanych. Przekonywał do tego Piotr Kubicki, dyrektor ds. Rozwoju Biznesu Grupy Technitel Polska S.A., członek Rady Polskiej Izby Kolei – ujarzmiony potencjał wodoru, to czysta energia, której jedynym efektem ubocznym jest woda. To przyszłość kolejnictwa – mówił. Technitel to spółka reprezentująca bardzo dynamiczny lokalny biznes. Mając swe skromne początki w Zgierzu obecnie zatrudnia ponad 300 osób, mając swe oddziały w Niemczech i Norwegii. Realizuje ona z powodzeniem swe projekty infrastrukturalne m.in w transporcie szynowym. Optował on także za upowszechnieniem szybkich ładowarek na parkingach typu „Park & Ride” dla spodziewanego boomu w obszarze elektromobilności – chodzi o pojazdy które będą mogły efektywnie i szybko ładować swe akumulatory pod dworcami kolejowymi. Piotr Majerczak – członek zarządu PKP PLK dyrektor ds. utrzymania Infrastruktury, zadeklarował że jego firma coraz śmielej inwestuje w projekty energetyki solarnej, termomodernizacje budynków wyzwanie jednak ciągle stanowi energetyka trakcyjna. Rozwojowi kolejnictwa sprzyjać będą bardzo duże środki z funduszy regionalnych, krajowych i wspólnotowych (przez niektórych szacowane nawet na ponad 76 mld euro). Jako przykład ambitnych założeń spółki podał zamiar wybudowania 300 nowoczesnych magazynów energii, między innymi z myślą o integracji z OZE. Do 2030 roku 85 procent energii trakcyjnej ma pochodzić z OZE, pozostałe 15 procent z napędu wodorowego (tam, gdzie nie ma trakcji elektrycznej). Takie cele przedstawił Leszek Hołda, członek Zarządu PKP Energetyka S.A. – W ten sposób kolej stałaby się nie tylko niskoemisyjna, ale neutralna klimatycznie. W branży jest wielka determinacja, by zrealizować ten cel – podkreślał. Do wykorzystywania OZE w kolejnictwie nakłania także Komisja Europejska, która rekomenduje, by do 2030 roku podróże do 500 km były neutralne klimatycznie. Wzorem są póki co Holandia, Austria czy Niemcy. – My chcemy być lepsi niż Niemcy, którzy w 57 procentach wykorzystują OZE w kolejnictwie. Nasz cel to 85 procent – zaznaczał Leszek Hołda. O drodze jednego z liderów „zielonej rewolucji” na kolei – czyli Holandii, mówił także Marek Cichy kolejny przedstawiciel biznesu kolejowego czyli REDS S.A. (rozwiązania na rzecz bezpieczeństwa i efektywności energetycznej dedykowane dla kolei). Nakreślił on spójną i logiczną koncepcje działań uczestników rynku kolejowego którą przeszły Niderlandy w tym zakresie. Stuprocentowy udział energii OZE na kolejach holenderskich to między innymi zasługa dynamicznego rozwoju najnowszych technologii bardzo efektywnej wiatrowej energetyki morskiej typu offshore, ale także wzorcowej współpracy wszystkich najważniejszych graczy na rynku (w tym producentów taboru kolejowego). Marek Cichy wspominał że rola koordynatora działań prośrodowiskowych na polskich torach może przypaść Centrum Efektywności Energetycznej Kolei w której pierwsze skrzypce gra Łódzka Kolej Aglomeracyjna (ŁKA). Podczas seminarium organizowanego przez ŁKA, nie mogło oczywiście zabraknąć wystąpienia jej prezesa. Janusz Malinowski mówił o możliwościach oszczędzania energii, rekuperacji a jedną z nich jest zastosowanie programu Eco-driving w pociągach ŁKA. Rozwiązanie to pozwala na monitorowanie zużycia energii. Do jej oszczędzania zachęca się maszynistów, którzy korzystają ze specjalnego poradnika, a nawet dostają premie motywacyjne za redukcję zużycia energii. Znaczące usprawnienia dla pasażerów to m.in. rozbudowa sieci przystankowej, bardzo nowoczesny, komfortowy tabor kolejowy, integracja biletów z operatorami komunikacji miejskiej, a także autobusowej w regionie (PKS). Kolejnym panelem dyskusyjnym było przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu. Tutaj głos zabrał Janusz Reszelewski, burmistrz Drzewicy. Przypomniał, że swego czasu miasto, leżące – jak sam przyznał – na peryferiach województwa, straciło połączenie kolejowe z Łodzią. W 2020 roku Łódzka Kolej Aglomeracyjna przywróciła to połączenie, a mieszkańcy Drzewicy chętnie z niego korzystają. Przy okazji dynamicznie zwiększa to dostępność społeczności miasteczka do edukacji, usług publicznych i rynku pracy w dużej Aglomeracji Łódzkiej, z drugiej zaś strony mieszkańcy regionu szybciej dotrą do unikatowych obiektów w samej Drzewicy takich jak np. tor do uprawiania kajakarstwa górskiego. Za symboliczny uważa on fakt, że od początku swego istnienia (od 2014 r.) ŁKA przewiozła ponad 25 mln pasażerów, a bilet o tym numerze zakupił młody mieszkaniec Drzewicy w drodze powrotnej z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Kolejne tematy poruszane podczas seminarium to m.in. „Innowacyjne rozwiązania technologiczne i wyzwania społeczne na przykładzie dobrych praktyk realizowanych w kraju i w Europie w zakresie kolei” czy „Gospodarka niskoemisyjna na szczeblu regionalnym”. W sesji pytań i odpowiedzi przedstawiciele największych spółek kolejowych odpowiadając na wątpliwości czy w warunkach niełatwej i podlegającej wielopłaszczyznowej regulacji, branży kolejowej jest miejsce dla start up’ów – zdecydowanie odpowiedzieli twierdząco. Jako przykład podano tu program Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) pn. „BRIK – Badania i Rozwój w Infrastrukturze Kolejowej” Udziela on wsparcia dla badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze infrastruktury kolejowej realizowany wspólnie przez Centrum oraz PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Seminarium zakończyło się niezwykle ciekawą wizytą studyjną w innowacyjnym Zapleczu Technicznym Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej na Widzewie. Zwiedzający mogli tam podpatrywać kabiny maszynistów i „kolejową kuchnię” – m.in. zaawansowane operacje serwisowe, konserwację i czyszczenie taboru, prace kontrolerów ruchu itp. Całość wydarzenia odbyła się m.in. dzięki udziałowi Regionu Łódzkiego w prośrodowiskowych projektach współfinansowanych z programu INTRREG Europa: „Rozwój gospodarki cyrkularnej poprzez udoskonalanie instrumentów polityki regionalnej – REPLACE” Więcej informacji: Nasze projekty – biznes.lodzkie.pl oraz Year of Rail (europa.eu) Patronat medialny nad wydarzeniem objął „Raport Kolejowy”, który zamieścił informację o wydarzeniu w swoim najnowszym numerze, dostępnego w formie online pod adresem: https://www.izbakolei.pl/pl/raport-kolejowy. (as)/fot. Adam Staśkiewicz (lodzkie.pl / ŁKA – Sebastian Kokoszewski
